22 października 2020 roku minęła 125-ta rocznica urodzin założyciela i pierwszego Rektora naszej Uczelni – Profesora Andrzeja Klisieckiego. Tradycyjnie, jak co roku, zostały złożone kwiaty na grobie Profesora przez Władze naszej Almae Matris. Ze względu na trudną sy- tuację epidemiczną, w imieniu całej społeczności Aka- demii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu kwiaty złożył obecny Rektor Uczelni prof. dr hab. Andrzej Ro- kita. Ten symboliczny gest, który jest wyrazem hołdu dla pionierów tworzących naszą Uczelnię, stał się stałą tradycją i miał miejsce również w tym roku, mimo trud- nej sytuacji związanej z pandemią.
Poniżej przedstawiamy krótkie przypomnienie sylwetki pierwszego rektora naszej Uczelni.
Profesor Andrzej Klisiecki urodził się 22 października 1895 roku w Krośnie. Gimnazjum ukończył w Drohobyczu. Studia medyczne rozpoczął w 1912 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim i po przerwie, spowodowanej służbą wojskową w armii austriackiej, ukończył je we wrześniu 1921 roku na Uniwersytecie Lwowskim, otrzymując stopień doktora wszech nauk lekarskich. Studiował oprócz tego chemię na Politechnice Lwowskiej. W latach 1922-1928 był asystentem, a w latach 1928-1929 (po habilitacji) do- centem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego u Adolfa Becka. W 1929 roku otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego; został też kierownikiem Zakładu Fizjologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Po uzyskaniu w 1931 r. stypendium Fundacji Rockefellera studiował fizjologię i farmakologię w Departament of Pharmacology University College w Londynie. W roku 1937 mianowano Go profesorem zwyczajnym. Do roku 1944 pracował naukowo i prowadził wykłady z fizjologii w Akademii Medycyny Weterynaryjnej i późniejszym Lwowskim Instytucie Weterynaryjnym.
W lipcu 1945 roku przybył do Wrocławia na czele zorganizowanej przez siebie grupy weterynaryjnej z Krakowa i rozpoczął starania o utworzenie Wydziału Medycyny Weterynaryjnej przy Uniwersytecie i Politechnice. Po jego utworzeniu, w listopadzie, został pierwszym kierownikiem Katedry Fizjologii Wy- działu Medycyny Weterynaryjnej (do 1948 roku był też kierownikiem Katedry Chemii Fizjologicznej), pozostając na stanowisku do roku 1953, mimo przeniesienia się pod koniec 1945 roku na Wydział Le- karski. Na stanowisku kierownika Zakładu Fizjologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu i Politechniki, a następnie Akademii Medycznej we Wrocławiu pracował do roku 1966.
Jednocześnie w roku 1945 zorganizował straż akademicką dla przybywających nauczycieli akademic- kich Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, Zakładu Fizjologii Akademii Medycznej, a także Studium Wy- chowania Fizycznego. Już w 1946 roku kierował bez akceptacji władz, jednorocznym kursem wychowania fizycznego, będąc przekonanym o potrzebie kształcenia nauczycieli. Kurs ten był zalążkiem przy- szłego Studium Wychowania Fizycznego. W latach 1947-1950 Profesor Klisiecki był dyrektorem Stu- dium, a w latach 1950-1956 rektorem Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.
Brał żywy udział w działalności organizacyjnej i społecznej. Należał m.in. do współzałożycieli Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego oraz Wrocławskiego Oddziału Polskiego Towarzy- stwa Fizjologicznego. Organi- zował V Zjazd Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego we Wrocławiu (14-16 grudnia 1952 roku). W roku 1945 założył Spółdzielnię Pracowników Wyższych Zakładów Naukowych, która kupowała żywność i rozdzielała ją śród przybywających, często wprost z obozów i frontów, pracowników naukowych.
Profesor był odznaczonym m. in. Krzyżem Oficerskim OOP, Odznaką Budowniczego Wrocławia, Odznaką za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia, Złotą Odznaką AZS, Medalem za Waleczność, Meda- lem 10-lecia Odzyskania Niepodległości, Medalem za Zasługi dla Upowszechniania Kultury Fizycznej. Był też laureatem Nagrody Naukowej Miasta Wrocławia. Prof. Klisiecki opublikował około 70 własnych prac w języku polskim i w językach obcych (angielskim, niemieckim, francuskim). Dorobek naukowy pracowników kierowanych przez niego zakładów fizjologii liczy około 180 publikacji. Dotyczą one za- sadniczo fizjologii układu krążenia krwi (ponad 80 publikacji), przemiany materii i funkcji nerek (ponad 50 prac), wychowania fizycznego ortu oraz innych pokrewnych zagadnień.
Był promotorem lub recenzentem ponad 50 prac doktorskich oraz naukowym opiekunem lub recen- zentem około 20 prac habilitacyjnych. Był twórcą wrocławskiej szkoły fizjologicznej, której wychowan- kowie objęli kierownictwo samodzielnych fizjologicznych placówek naukowych. Uczniami prof. Kli- sieckiego, którzy pracowali i doktoryzowali się u niego byli: Bolesław Buła, Tadeusz Garbuliński, Adam Gosk, Zbigniew Jethon, Witold Juzwa, Andrzej Paradowski, Marian Przystasz, Grzegorz Załucki i Edward Ziobro. Uczniami z okresu lwowskiego byli też: Stefan Sowiński, profesor medycyny (ginekolog) Akademii Medycznej w Krakowie oraz Michał Szabuniewicz, profesor fizjologii i farmakologii w Teksasie.
Był doktorem honoris causa Akademii Rolniczej oraz Akademii Medycznej we Wrocławiu (1966), członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego (od roku 1966) członkiem korespon- dentem byłej Akademii Umiejętności w Krakowie (od roku 1945), członkiem założycielem Wrocław- skiego Towarzystwa Naukowego (od roku 1946), doktorem nauk biologicznych Akademii Nauk ZSRR (1940). Działalność naukowo-badawcza, administracyjna i zaangażowanie społeczne Profesora były pod- porządkowane celowi nadrzędnemu, jego życiowej pasji – wychowaniu fizycznemu.
Prof. Klisiecki był pedagogiem o ogromnej wiedzy, darzonym przez studentów głębokim szacunkiem i chętnie słuchanym. Był również powiernikiem studentów. Zawsze służył radą, a także pomocą finan- sową. Był kuratorem Bratniej Pomocy przy Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego. Bywał często na zebraniach tej organizacji, służąc dobrym słowem, a nierzadko tonując gorące dyskusje przy rozdziale pieniędzy i darów. Żył dniem codziennym studentów. Na pierwszych obozach letnich i zimowych w Zieleńcu i Złocieńcu stwarzał atmosferę rodzinną, radosną, wpajał studentom poczucie ważnej misji społecznej jako przyszłym nauczycielom wychowania fizycznego. Zawsze troszczył się o warunki bytowe studentów. Największą radością i dumą napawał go widok studentów Wyższej Szkoły Wychowania Fi- zycznego, którzy w połowie marca, opaleni i uśmiechnięci, wracali z obozów zimowych. Ku nieopisanej radości uczestników tych obozów Profesor zarządzał zwykle kilkudniowe „dni rektorskie”. Podobnie było po zakończeniach obozów letnich.
Szczególnie ważną misję społeczną przypisywał Profesor lekarzom szkolnym i sportowym, których szkolił już w latach trzydziestych. Widział ich, w sojuszu z nauczycielami wychowania fizycznego, jako głównych rzeczników powszechnego zdrowia. Za jego kadencji stworzona została możliwość odbywania po drugim roku studiów medycznych równolegle studiów wychowania fizycznego. Około 70 później- szych lekarzy było także magistrami wychowania fizycznego. Zajmowali oni przez długie lata czołową pozycję w sporcie wyczynowym i szkolnym oraz w poradnictwie sportowo-lekarskim. Wielu z nich to dzisiejsi profesorowie i docenci.
Był nie tylko założycielem, dyrektorem i rektorem naszej Uczelni, ale przede wszystkim autentycznym propagatorem jej społecznej i narodowej misji. Jako żarliwy entuzjasta powszechnego wychowania fizycznego, jako wybitny fizjolog i humanista, stworzył biologiczne podstawy teorii wychowania fizycznego z jednej strony opartej na biologicznych prawach rządzących organizmem, a z drugiej na wpływach śro- dowiskowych jego bytowania, dając tym samym wciąż aktualną inspirację badawczą dla tych, którzy ro- zumieją istotę wychowania fizycznego.
Profesor był uczonym o głębokiej wiedzy, a także człowiekiem o najwyż- szej godności i etyce. Ufał współpra- cownikom, doceniał ich pracę, zabie- gał o należny poziom ich bytu. Cier- pliwy, ale i wymagający we współpracy z innymi, tępił pustosłowie i działania pozorne.
Profesor przeszedł na emeryturę w 1966 roku. Ci, którzy utrzymywali z nim kontakt w okresie emerytalnym, w czasie kiedy stan jego zdrowia gwał- townie się pogarszał, wiedzą, że naj- przyjemniejszym tematem rozmów była nadal Szkoła, której pomyślnego rozwoju zawsze pragnął.
Zmarł 31 marca 1975 r., został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.
Centrum Historii Uczelni Regina Kumala Elżbieta Radziwon
Źródła:
- Bolesław Buła i Grzegorz Załucki: Andrzej Klisiecki (1952- 1956) założyciel Uczelni. W: Pięćdziesiąt Lat Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wrocław 1996, s. 235-237.
- Jakub Tyszkiewicz: Dzieje Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu 1946-2006. Wrocław 2007
- Księga Profesorów Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Wrocław 2016, s.105-107.
