Rektor w latach 1956–1962. Na uczelni pracował w latach 1948-1962
Urodził się 22 września w 1905 r. w Krakowie. Studiował na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, początkowo historię, a później pedagogikę. Doktoryzował się u prof. Jana Dąbrowskiego w dziedzinie historii w 1930 r. W 1928 r. zaczął pracować w państwowym gimnazjum w Oświęcimiu, ucząc tam języka łacińskiego. W 1930 r. został mianowany nauczycielem semina- rium nauczycielskiego i skierowany na studia pedagogiczne w Krakowie. Pracę podjął w męskim seminarium nauczycielskim w Stanisławowie, skąd po krótkim czasie powołano go na kilkumiesięczny kurs inspektorów szkolnych w Warszawie. Po jego ukończeniu w 1934 r. został podinspektorem szkolnym w Gródku Jagiellońskim.
W 1939 r. wstąpił jako ochotnik do armii polskiej. Drogi jego żołnierskiej tu- łaczki prowadziły przez Węgry do Francji i Anglii, gdzie walczył w latach 1940–1942. W Szkocji służył w wojsku jako ochotnik w I Brygadzie Strzelców. Od 1942 (został wówczas skierowany do kształcenia nauczycieli) do 1946 r. brał udział w organizacji polskiego ruchu oświatowego, pedagogicznego i publicystycznego na terenie Anglii i Szkocji.
Do kraju wrócił w 1946 r., na Ziemie Odzyskane, włączając się w działalność oświa- tową i pedagogiczną. Nawiązał wiele kontaktów z wybitnymi pedagogami, przedsta- wicielami nauki, m.in. Bogdanem Suchodolskim, Stefanem Baleyem, Stanisławem Tyncem, Mieczysławem Kreutzem, Marią Grzegorzewską, Bolesławem Hornowskim. Największy i decydujący wpływ na kierunek dalszego rozwoju naukowego i prac ba- dawczych miała jego współpraca z eksperymentalną świetlicą dla dzieci „trudnych” działającą we Wrocławiu w filii Państwowego Instytutu Higieny Psychicznej.
We wrocławskim okresie jego działalności należy wyróżnić prawie 15-letnią współpracę z Wyższą Szkołą Wychowania Fizycznego (1948–1962). W 1948 r. otrzymał od prof. Tynca propozycję przyjęcia stanowiska wykładowcy pedagogiki w Studium Wychowania Fizycznego; wykłady odbywały się wówczas w Katedrze Pedago- giki Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1953–1956 był etatowym pracownikiem WSWF. W latach 1954–1956 pełnił funkcję prodziekana ds. wychowawczych, a po mianowaniu go zastępcą profesora w 1954 – funkcję kierownika Katedry Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego. W 1956 r. został mianowany docentem, a w 1959 profesorem nadzwyczajnym. W latach 1956–1962 był rektorem uczelni..
W 1962 r. podjął pracę w Instytucie Pedagogiki UWr, a następnie przeniósł się do Krakowa. Objął kierownictwo Katedry Pedagogiki Eksperymentalnej WSP. Na- wiązał także ścisły kontakt z Katedrą Pedagogiki w Instytucie Pedagogiki UJ, pełniąc od 1968 r. funkcję dyrektora instytutu. W tym okresie nawiązał wiele kontaktów naukowych m.in. z uniwersytetami w Edynburgu, Exter, Birmingham, Ołomuńcu, Bratysławie. Aktywnie działał jako członek Comparative Education Society in Europe w Londynie. W 1973 r. został mianowany profesorem zwyczajnym.
Był zawsze otoczony szerokim kręgiem uczniów – skupiał wokół siebie nauczycieli, pracowników oświaty, wykładowców, którzy wraz z nim podejmowali i wcielali w życie nowe, zespołowe przedsięwzięcia badawcze i przygotowywali publikacje. Z jego inicjatywy powstało uczelniane wydawnictwo naukowe – w 1962 r. ukazał się pierwszy tom „Rozpraw Naukowych Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego we Wrocławiu”.
Wypromował około 600 magistrów i 60 doktorów nauk humanistycznych i wy- chowania fizycznego. Był opiekunem 13 przewodów habilitacyjnych. Jego dorobek to ponad 130 rozpraw, artykułów i publikacji książkowych.
Był laureatem najwyższych nagród naukowych, członkiem wielu krajowych i między- narodowych stowarzyszeń naukowych. Został wyróżniony licznymi odznaczenia- mi państwowymi, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 28 listopada 1980 r. Jest pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Julian Jonkisz
Źródło:
- Kulmatycki Lesław (oprac.) Księga profesorów Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wyd. II, AWF Wrocław, 2016.
